Πρώιμη παρέμβαση σε Οικογένειες Προσφύγων και Μεταναστών με Μικρά Παιδιά: Διερεύνηση της Αποτελεσματικότητας των Προγραμμάτων
Το προτεινόμενο ερευνητικό έργο αφορά στη μελέτη της πρώιμης παρέμβασης σε οικογένειες προσφύγων και μεταναστών με μικρά παιδιά ηλικίας 0-5 ετών και στη διερεύνηση της αποτελεσματικότητάς τους. Οι βασικοί ερευνητικοί στόχοι του έργου είναι: α) η μελέτη και η αξιολόγηση των προγραμμάτων πρώιμης παρέμβασης που απευθύνονται σεοικογένειες προσφύγων και μεταναστών και β) η ανάδειξη νέων εξειδικευμένων τρόπων παρέμβασης που να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες των πληθυσμών αυτών. Στο πλαίσιο αυτό, θα ερευνηθούν επίσης τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα των προγραμμάτων αυτών και η συνάρτηση της αποτελεσματικότητάς τους α) από τον χρόνο εφαρμογής του προγράμματος σε σχέση με την άφιξη των προσφύγων/μεταναστών, β) από τον βαθμό ένταξής τους στην Ελληνική κοινωνία και γ) από την κατηγορία του πληθυσμού-στόχου (πρόσφυγες ή μετανάστες). Η έρευνα θα εξετάσει επίσης τον βαθμό στον οποίο τα προγράμματα αυτά παρουσιάζουν οφέλη που εκτείνονται πέρα από τη βραχυχρόνια βελτίωση της ψυχικής υγείας των μελών της οικογένειας, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην ουσιαστικότερη ένταξή τους στο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζουν. Για να μπορέσουν να αξιολογηθούν οι τρόποι παρέμβασης και να αναδειχθούν οι πιο αποτελεσματικοί, θα πρέπει πρώτα να μελετηθούν οι ιδιαιτερότητες και οι ειδικές ανάγκες αυτού του πληθυσμού. Κάτι τέτοιο θα επιτευχθεί μέσα από τον εντοπισμό και την αναλυτική καταγραφή των συνθηκών της ζωής τους, καθώς και από τη μελέτη της ποιότητας των πρώιμων σχέσεων που δημιουργούνται μεταξύ γονέων και παιδιών και του τρόπου που αυτές επηρεάζονται από τις συνθήκες της ζωής της οικογένειας. Το ενδιαφέρον εν προκειμένω εστιάζεται στην αναμενόμενη διαπλοκή δυο παράλληλα και ταυτόχρονα εξελισσόμενων διαδικασιών: (α) μιας αναπτυξιακής, που συνδέεται με αυτά που συμβαίνουν στην συγκεκριμένη φάση ανάπτυξης στην οποία βρίσκονται τα μικρά παιδιά αλλά και οι γονείς τους – αποχωρισμός-αυτονόμηση/εξατομίκευση, και (β) μια ψυχοκοινωνική, που αναφέρεται στο τραυματικό πέρασμα από μια πατρίδα από την οποία ξεριζώθηκαν σε μια ξένη χώρα, την οποία ξαφνικά τα ίδια υποκείμενα (νήπια και γονείς) καλούνται να την κάνουν καινούρια πατρίδα τους. Στα πλαίσια του ερευνητικού αυτού έργου θα χρησιμοποιηθεί κυρίως ποιοτική μεθοδολογία, αποτελούμενη από ένα συνδυασμό Θεματικής Ανάλυσης, Ανάλυσης Περιεχομένου και Ερμηνευτικής Φαινομενολογικής Ανάλυσης. Τα μέσα συλλογής των δεδομένων της έρευνας θα είναι η παρατήρηση (αρχειακή παρατήρηση και άμεση παρατήρηση) προγραμμάτων που απευθύνονται σε πρόσφυγες και μετανάστες και οι ημι-δομημένες σε βάθος συνεντεύξεις με επαγγελματίες της ψυχικής υγείας που εργάζονται με αυτούς τους πληθυσμούς. Οι γνώσεις που θα αποκτηθούν, θα αξιοποιηθούν με στόχο, αφενός την ψυχοκοινωνική ενίσχυση των πληθυσμιακών αυτών ομάδων στην προσπάθειά τους για κοινωνική ενσωμάτωση και αντιμετώπιση των οικογενειακών τραυμάτων που έχουν βιώσει, και, αφετέρου, την ουσιαστική προαγωγή της σχέσης γονέα – παιδιού και την ψυχο-συναισθηματική ανάπτυξη των ίδιων των παιδιών. Επιπλέον, οι παραπάνω δράσεις θα επιτρέψουν τη δημιουργία ενός εργαλείου ουσιαστικής και αποτελεσματικής πρώιμης παρέμβασης σε επίπεδο οικογενειακής και κοινωνικής ψυχικής υγείας, κάτι που θα μπορούσε να συμβάλει στη διάχυση της επιστημονικής γνώσης που θα παραχθεί και σε άλλες δομές που υποδέχονται πρόσφυγες και μετανάστες.
