Λίγα λόγια για το επάγγελμα του/της κοινωνικού/ης λειτουργού

Το επάγγελμα του/της κοινωνικού/ής λειτουργού είναι διεθνώς αναγνωρισμένο καθόσον Σχολές και Τμήματα εκπαίδευσης στην κοινωνική εργασία λειτουργούν σε όλες τις αναπτυγμένες και σε υπό ανάπτυξη χώρες του κόσμου. Οι Σχολές αυτές παρέχουν κατά κύριο λόγο εκπαίδευση τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο απονέμοντας μεταπτυχιακούς τίτλους (Master) και διδακτορικά (PhD) στην κοινωνική εργασία. Σε επίπεδο διεθνούς απήχησης της επιστημονικής ειδικότητας, εκδίδονται (εντύπως και ηλεκτρονικά) από τους μεγαλύτερους διεθνείς εκδοτικούς οίκους πάνω από 50 Αγγλόφωνα επιστημονικά περιοδικά κοινωνικής εργασίας με σύστημα κριτών, ενώ ένας αριθμός αυτών των περιοδικών περιλαμβάνεται (εκτός των άλλων βάσεων δεδομένων) στο Social Sciences Citation Indext με δείκτη απήχησης (impact factor). Σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν σπουδές στην κοινωνική εργασία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (σε Universities και σε Universities of Applied Sciences) είτε ως αυτόνομα Τμήματα είτε ως Τμήματα Σχολών εφαρμοσμένων κοινωνικών επιστημών. 

Το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΠΑ.Δ.Α. είναι ένα από τα τέσσερα πανεπιστημιακά προπτυχιακά προγράμματα σπουδών κοινωνικής εργασίας στην Ελλάδα. Αντίστοιχα Τμήματα λειτουργούν στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης  (Δ.Π.Θ), στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ.) και στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Στα Τμήματα αυτά, εκτός του προπτυχιακού τίτλου παρέχεται τόσο μεταπτυχιακός όσο και διδακτορικός τίτλος σπουδών στην κοινωνική εργασία. 

Το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΠΑ.Δ.Α. (πρώην ΤΕΙ Αθήνας) λειτουργεί από το 1984. Έχει σταθερή ζήτηση με αυξητικές τάσεις στις πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις και κατά τις πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις του έτους 2013 η βαθμολογία του 1ου εισακτέου ήταν 17815 μονάδες και του τελευταίου 14066 μονάδες. Τα τελευταία πέντε χρόνια το Τμήμα δέχεται κατά μέσο όρο 145 νέους/ες φοιτητές/ήτριες ανά ακαδημαικό έτος, ενώ αποφοιτούν περί τους 180 ετησίως. 

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Σχολών Κοινωνικής Εργασίας (Ιnternational Association of Schools of Social Work) μέλος του Ευρωπαικού Τμήματος της οποίας είναι και το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΠΑ.Δ.Α. (European Association of Schools in Social Work): το επάγγελμα του/της κοινωνικού/ής λειτουργού προάγει την κοινωνική αλλαγή, την επίλυση προβλημάτων στις σχέσεις των ανθρώπων και την ενδυνάμωση και ενίσχυσή τους με στόχο την επαύξηση της ευημερίας τους. Η κοινωνική εργασία χρησιμοποιεί θεωρίες της συμπεριφοράς του ανθρώπου και των κοινωνικών συστημάτων για να παρέμβει στα σημεία εκείνα όπου τα άτομα αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους. Οι αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης είναι θεμελιώδεις για την κοινωνική εργασία.
Με άλλα λόγια βασικός σκοπός της κοινωνικής εργασίας ανά τον κόσμο είναι να διευκολύνει την κοινωνική ενσωμάτωση περιθωριοποιημένων, αποκλεισμένων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων που βιώνουν καταστάσεις υψηλού κινδύνου. Παρεμβαίνει με συγκεκριμένες επιστημονικές προσεγγίσεις σε δυσλειτουργικές κοινωνικές καταστάσεις και καταστάσεις κρίσης ενδυναμώνοντας άτομα, ομάδες και κοινότητες να επιλύσουν βιοψυχοκοινωνικά προβλήματα και να προάγουν την κοινωνική προσαρμογή και ευημερία τους. 

Στην Ελλάδα το επάγγελμα του/της κοινωνικού/ής λειτουργού και ο εφαρμοσμένος επιστημονικός κλάδος της κοινωνικής εργασίας είναι θεσμικά κατοχυρωμένα (Ν.Δ.4018/1959, Π.Δ. 50/ΦΕΚ23, τ. Α, 26.1.1998, Π.Δ. 23(2)/20.1.1992). 
Οι πτυχιούχοι/ες του Τμήματος μπορούν να εργαστούν σ΄ ένα ευρύτατο φάσμα υπηρεσιών του δημόσιου, του ιδιωτικού, του μη κυβερνητικού, του εθελοντικού και του εκκλησιαστικού τομέα. Ενδεικτικά, εργάζονται σε Κοινωνικές Υπηρεσίες Δήμων, στα ΚΑΠΗ, στο Πρόγραμμα βοήθεια στο σπίτι, σε Νομαρχιακές Διευθύνσεις Κοινωνικής Πρόνοιας, σε Φορείς Παιδικής Προστασίας, σε Νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας – Ψυχικής Υγείας, σε Κέντρα Αποκατάστασης Αναπήρων, σε Μονάδες Απεξάρτησης, σε Μονάδες Ειδικής Αγωγής, σε υπηρεσίες του ΟΑΕΔ, σε Κοινωνικές Υπηρεσίες Επιμελητών Ανηλίκων, Κοινωνικές Υπηρεσίες Φυλακών, σε Υπηρεσίες για Μετανάστες – Πρόσφυγες κ.ά. 
Σε έρευνα για την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων του Τμήματος το 2002, διαπιστώθηκε ότι η πλειοψηφία (53%) είχε απορροφηθεί στον Ιδιωτικό Τομέα απασχόλησης, ένα μεγάλο ποσοστό (39%) στον ευρύτερο Δημόσιο και οι λοιποί (8%) δήλωσαν αυτοαπασχολούμενοι. Ειδικότερα σχεδόν οι μισοί εργάζονταν ως κοινωνικοί/ές λειτουργοί σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας (28,3%), αναπήρων (20,2%), ηλικιωμένων (17,2%), μεταναστών (15,1%) απεξάρτησης (10,2%) και υγείας (9%).

Σήμερα σε συνθήκες πολύπλευρης κρίσης στη χώρα μας η εκπαίδευση στο επάγγελμα του/της κοινωνικού/ής λειτουργού είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένη με την προσδοκία για αποτελεσματική συμβολή στην επίλυση σύνθετων, σοβαρών και εκτεταμένων κοινωνικών προβλημάτων όπως η αυξανόμενη φτώχεια, τα φαινόμενα βίας, η ανεργία, ο ρατσισμός κ.ά. Το Τμήμα καταβάλει αμείωτη προσπάθεια να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις για ένα υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης στην κοινωνική εργασία. Την τελευταία εικοσαετία έχουν πραγματοποιηθεί τρεις αναθεωρήσεις του Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος (2000,2008, 2018) στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού και της προσπάθειας σύγκλισης με τα διεθνή και κυρίως τα ευρωπαϊκά κριτήρια προπτυχιακής εκπαίδευσης στην κοινωνική εργασία. 

Παράλληλα με το εκπαιδευτικό του έργο το εκπαιδευτικό προσωπικό δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη προγραμμάτων ανταλλαγής με ευρωπαϊκά ΑΕΙ, σε ερευνητικές μελέτες, σε συγγραφικό έργο με δημοσιεύσεις και σε διεθνή περιοδικά. Τέλος, το Τμήμα έχει ολοκληρώσει τη διαδικασία εσωτερικής αξιολόγήσης από το 2009 με βάση το πρόσφατα αναθεωρημένο Πρόγραμμα Σπουδών του και ολοκληρώθηκε και η διαδικασία εξωτερικής αξιολόγησης.